La escritora y periodista Liliana Villanueva

«Viajar es un desafío a la identidad»

A caballo entre varios lugares del mundo, pero hoy en Buenos Aires, Liliana Villanueva publicó en abril Viento del Este (Blatt & Ríos, 2023), un libro sobre su travesía por China en 2018. A solas con Por qué leer, la discípula de Hebe Uhart reflexiona sobre qué es para ella la escritura de viaje y recuerda sus inicios como cronista. 

“Cuando vos viajás, de alguna manera sos especial para los otros, e incluso para vos misma”, dice Liliana, con un brillo en los ojos, mientras el tren pasa por la estación de Belgrano R, su barrio actual en CABA. Nómade por naturaleza, nunca deja de moverse, aunque sólo convierte en escritura sus travesías más extensas: “Es muy raro que haga un viaje corto y lo escriba”.

-¿Qué sería un viaje corto?

-Fui a un encuentro literario en Córdoba, por ejemplo, pero después de la pandemia no me fui muy lejos. Igual yo viajo todavía a Montevideo, Uruguay, donde viví, porque tengo la mitad de mis libros ahí. 

-Viviste en Berlín mucho tiempo también. ¿Todavía vas?

-Ya no tengo tantas cosas en Berlín. Mi hijo me trajo mi valijita berlinesa con los libros.

-¿Tenés cosas en otros lugares?

-En África, todavía. Y me molesta muchísimo, quiero tener las cosas juntas. Es como que no decido dónde me voy a quedar. 


Moscú, Berlín, Montevideo, África: Liliana viajó, vio y escribió. Arquitecta de la UBA, desarrolló velozmente su carrera en Europa hasta que paró y decidió dedicarse a la escritura. “Fui cambiando muchas veces de países e hice carreras muy aceleradas. En Alemania primero vivía con mi pareja en Hamburgo y después me fui sola a Berlín. Estaba probando, y de repente todo se abría. A diferencia de la gente que cuando le va bien decide quedarse e insistir en lo mismo, por alguna razón yo hacía las valijas y me iba a otro lugar”, relata.

Se inició en la crónica periodística siendo corresponsal en una agencia de noticias alemana. Con el carnet de periodista todo cambió. “Podía ir y decir ‘¿puedo hacer una pregunta?’. Te podían responder sí o no, pero se te abrían las puertas. Eso era ser periodista para mí: que se me abrieran las puertas, y también escribir sin yo”, recuerda.   


Sombras rusas, Otoño alemán, Viento del Este: ¿tus libros son crónicas?

Viento del Este no es crónica, yo lo veo como un juego de formas narrativas del viaje: tiene un poco de crónica, instrucciones como la de la bota (que es un juego con Julio Cortázar), diario, cosas más literarias. Me tomé muchas libertades. Llené cuadernos inmensos, llegué a las quinientas páginas

Hay otro libro de China, que todavía no se publica, sobre el segundo viaje. Me fui de la crónica porque sentía que era limitante y que todo el mundo se repetía. Yo no quería repetirme, sobre todo cuando trabajás un libro donde hay una continuidad. 

Sombras rusas, antes de convertirse en la versión que se publicó, era un conjunto de crónicas periodísticas. Alguien me dijo “okay, están bien, pero no se entiende qué estás haciendo ahí, cómo llegaste a Rusia”. Entonces, al explicar qué estaba haciendo ahí, vino la cuestión personal que al principio me molestaba, pero después me di cuenta de que no hay manera. Y se hizo otro libro. Me fui del no-yo, de la crónica periodística. Si no, iba a estar escribiendo como una periodista que estuvo en Rusia y nadie sabe exactamente por qué. 

Si me voy a China tengo que contar por qué lo hice: porque mi hijo estaba en China. Hacía nueve meses que no lo veía y tenía que verlo. Y se abrió una cosa increíble. Me doy cuenta de que cuanto más escribo el viaje, más aparece lo personal, más me alejo de lo periodístico. Creo que tiene que ver con el trabajo literario dentro de la crónica.  

Reseña: Viento del Este de Liliana Villanueva

-¿Cuál es el papel del “yo” en la escritura de viaje?

-Vos podes escribir desde tu yo perfectamente, pero para mí no es escritura de viaje, es escritura del yo que se va de viaje. La escritura de viaje es personal pero no egoísta, el yo no tiene que tapar todo, no es selfie. Hay una primera frase magistral del periodista ‌Riszard Kapuscinski en su libro Ébano, donde describe llegar a África diciendo cosas como “lo primero que llama la atención es la luz, todo está inundado de luz”; “tan solo ayer un Londres otoñal bañado en lluvia, y de repente, la luz. Todo está inundado de luz. Nosotros estamos inundados de luz”. No hay ningún yo, y llega al nosotros. Es fascinante. 

Hay mucha gente que escribe el viaje así:  “Llegamos a la mañana, estábamos muy cansados, el Aeropuerto se llama tal, en Ciudad de México, cruzamos el freeshop, nos dieron un cosito de tequila”. Eso le pasa a todo el mundo exactamente igual. Pero en Ébano no hay un yo en ninguna parte  de la primera página. 

-Vos decías en otra entrevista que la primera persona de la crónica de viaje está levemente desfasada. 

-Por lo general, siempre hay un desfasaje en el momento de vivir el viaje y la escritura, por más que lleves un diario, siempre se escribe en algún momento particular del día, no mientras lo estás viviendo. O vivís o escribís. Por lo general se hace a la noche: en la tienda, en la montaña, o cuando llegas al hotel y anotás lo que te pasó durante el día, ahí está el desfasaje.

Están los pasos al costado del yo y unos ciertos pasos hacia atrás para ver lo que pasó, para ver el espacio y para verte a vos misma dentro, en ese escenario que vos misma te creás, que sucedió en algún momento, pero ahora re-creás. Yo veo la escritura como una construcción. Me han dicho muchas personas que cuando leen lo que escribo, lo ven. Como si hubieran viajado. 

Portada Viento del Este de Liliana Villanueva Blatt & Ríos
Portada. Viento del Este de Liliana Villanueva (Blatt & Ríos, 2023)

-¿Qué es viajar? ¿Es necesario irse lejos para hacerlo?

-Viaje es movimiento. Puede ser redescubrir tu barrio, eso sería una crónica urbana. Ponele que naciste acá, te encanta este bar, no tenés ganas de viajar o no tenes plata y decís “bueno, voy a recorrer el barrio con otros ojos”. Vos podés viajar a un lugar lejano y escribirlo, pero si no saliste de tu cabeza no es escritura de viaje. 

El viaje es un desafío a la identidad: sos vos, pero sos distinta. Es como aprender un idioma nuevo. Un viaje implica cierta transformación: si no te transforma, es un informe de un lugar, seguís siendo un turista y los turistas no escriben, o escriben, pero ¿a quién le interesa? ¿A quién le interesa lo que ya está escrito en la guía de viaje? Xavier de Maistre es un francés que durante no sé qué guerra metió la pata y tuvo que estar cuarenta y siete días encerrado en una habitación. Escribió un libro de viaje que es fascinante: Viaje alrededor de mi habitación. Describió todos los detalles de ese cuarto, es hermoso, el viaje quieto.

-¿Qué actitud te parece indispensable para escribir?

Hay una frase muy linda de Hebe Uhart, que no está en el libro Las clases. Dice: “Yo no creo en los textos perfectos. A mí lo que me interesa son los textos que me emocionan”. Pero para ponerte a escribir tenés que esperar a desapasionarte. Debe haber un desdoblamiento, un extrañamiento. La emoción puede venir, pero vos no podés escribir con ella, hay que re-construirla en el texto, es algo a lo que hay que llegar. La escritura es trabajo, es esfuerzo, es encontrar las palabras para re-crear esa emoción. 

Cito también al gran viajero suizo, Nicolas Bouvier: “No conozco textos perfectos pero sí conozco textos que me emocionan tanto que en los momentos depresivos los copio a mano”.

El viaje es un regalo de extrañamiento, porque todo es extraño: el aire, el idioma, la gente, vos. Eso es fascinante, pero tenés que entregarte. Yo quiero ver el espacio, quiero verte en la sombra, quiero que me lo muestres con tus palabras, quiero que me digas qué te pasó a vos ahí. La emoción es eso.

Más entrevistas en Por qué leer

xosotin chelseathông tin chuyển nhượngcâu lạc bộ bóng đá arsenalbóng đá atalantabundesligacầu thủ haalandUEFAevertonxosofutebol ao vivofutemaxmulticanaisonbetbóng đá world cupbóng đá inter milantin juventusbenzemala ligaclb leicester cityMUman citymessi lionelsalahnapolineymarpsgronaldoserie atottenhamvalenciaAS ROMALeverkusenac milanmbappenapolinewcastleaston villaliverpoolfa cupreal madridpremier leagueAjaxbao bong da247EPLbarcelonabournemouthaff cupasean footballbên lề sân cỏbáo bóng đá mớibóng đá cúp thế giớitin bóng đá ViệtUEFAbáo bóng đá việt namHuyền thoại bóng đágiải ngoại hạng anhSeagametap chi bong da the gioitin bong da lutrận đấu hôm nayviệt nam bóng đátin nong bong daBóng đá nữthể thao 7m24h bóng đábóng đá hôm naythe thao ngoai hang anhtin nhanh bóng đáphòng thay đồ bóng đábóng đá phủikèo nhà cái onbetbóng đá lu 2thông tin phòng thay đồthe thao vuaapp đánh lô đềdudoanxosoxổ số giải đặc biệthôm nay xổ sốkèo đẹp hôm nayketquaxosokq xskqxsmnsoi cầu ba miềnsoi cau thong kesxkt hôm naythế giới xổ sốxổ số 24hxo.soxoso3mienxo so ba mienxoso dac bietxosodientoanxổ số dự đoánvé số chiều xổxoso ket quaxosokienthietxoso kq hôm nayxoso ktxổ số megaxổ số mới nhất hôm nayxoso truc tiepxoso ViệtSX3MIENxs dự đoánxs mien bac hom nayxs miên namxsmientrungxsmn thu 7con số may mắn hôm nayKQXS 3 miền Bắc Trung Nam Nhanhdự đoán xổ số 3 miềndò vé sốdu doan xo so hom nayket qua xo xoket qua xo so.vntrúng thưởng xo sokq xoso trực tiếpket qua xskqxs 247số miền nams0x0 mienbacxosobamien hôm naysố đẹp hôm naysố đẹp trực tuyếnnuôi số đẹpxo so hom quaxoso ketquaxstruc tiep hom nayxổ số kiến thiết trực tiếpxổ số kq hôm nayso xo kq trực tuyenkết quả xổ số miền bắc trực tiếpxo so miền namxổ số miền nam trực tiếptrực tiếp xổ số hôm nayket wa xsKQ XOSOxoso onlinexo so truc tiep hom nayxsttso mien bac trong ngàyKQXS3Msố so mien bacdu doan xo so onlinedu doan cau loxổ số kenokqxs vnKQXOSOKQXS hôm naytrực tiếp kết quả xổ số ba miềncap lo dep nhat hom naysoi cầu chuẩn hôm nayso ket qua xo soXem kết quả xổ số nhanh nhấtSX3MIENXSMB chủ nhậtKQXSMNkết quả mở giải trực tuyếnGiờ vàng chốt số OnlineĐánh Đề Con Gìdò số miền namdò vé số hôm nayso mo so debach thủ lô đẹp nhất hôm naycầu đề hôm naykết quả xổ số kiến thiết toàn quốccau dep 88xsmb rong bach kimket qua xs 2023dự đoán xổ số hàng ngàyBạch thủ đề miền BắcSoi Cầu MB thần tàisoi cau vip 247soi cầu tốtsoi cầu miễn phísoi cau mb vipxsmb hom nayxs vietlottxsmn hôm naycầu lô đẹpthống kê lô kép xổ số miền Bắcquay thử xsmnxổ số thần tàiQuay thử XSMTxổ số chiều nayxo so mien nam hom nayweb đánh lô đề trực tuyến uy tínKQXS hôm nayxsmb ngày hôm nayXSMT chủ nhậtxổ số Power 6/55KQXS A trúng roycao thủ chốt sốbảng xổ số đặc biệtsoi cầu 247 vipsoi cầu wap 666Soi cầu miễn phí 888 VIPSoi Cau Chuan MBđộc thủ desố miền bắcthần tài cho sốKết quả xổ số thần tàiXem trực tiếp xổ sốXIN SỐ THẦN TÀI THỔ ĐỊACầu lô số đẹplô đẹp vip 24hsoi cầu miễn phí 888xổ số kiến thiết chiều nayXSMN thứ 7 hàng tuầnKết quả Xổ số Hồ Chí Minhnhà cái xổ số Việt NamXổ Số Đại PhátXổ số mới nhất Hôm Nayso xo mb hom nayxxmb88quay thu mbXo so Minh ChinhXS Minh Ngọc trực tiếp hôm nayXSMN 88XSTDxs than taixổ số UY TIN NHẤTxs vietlott 88SOI CẦU SIÊU CHUẨNSoiCauVietlô đẹp hôm nay vipket qua so xo hom naykqxsmb 30 ngàydự đoán xổ số 3 miềnSoi cầu 3 càng chuẩn xácbạch thủ lônuoi lo chuanbắt lô chuẩn theo ngàykq xo-solô 3 càngnuôi lô đề siêu vipcầu Lô Xiên XSMBđề về bao nhiêuSoi cầu x3xổ số kiến thiết ngày hôm nayquay thử xsmttruc tiep kết quả sxmntrực tiếp miền bắckết quả xổ số chấm vnbảng xs đặc biệt năm 2023soi cau xsmbxổ số hà nội hôm naysxmtxsmt hôm nayxs truc tiep mbketqua xo so onlinekqxs onlinexo số hôm nayXS3MTin xs hôm nayxsmn thu2XSMN hom nayxổ số miền bắc trực tiếp hôm naySO XOxsmbsxmn hôm nay188betlink188 xo sosoi cầu vip 88lô tô việtsoi lô việtXS247xs ba miềnchốt lô đẹp nhất hôm naychốt số xsmbCHƠI LÔ TÔsoi cau mn hom naychốt lô chuẩndu doan sxmtdự đoán xổ số onlinerồng bạch kim chốt 3 càng miễn phí hôm naythống kê lô gan miền bắcdàn đề lôCầu Kèo Đặc Biệtchốt cầu may mắnkết quả xổ số miền bắc hômSoi cầu vàng 777thẻ bài onlinedu doan mn 888soi cầu miền nam vipsoi cầu mt vipdàn de hôm nay7 cao thủ chốt sốsoi cau mien phi 7777 cao thủ chốt số nức tiếng3 càng miền bắcrồng bạch kim 777dàn de bất bạion newsddxsmn188betw88w88789bettf88sin88suvipsunwintf88five8812betsv88vn88Top 10 nhà cái uy tínsky88iwinlucky88nhacaisin88oxbetm88vn88w88789betiwinf8betrio66rio66lucky88oxbetvn88188bet789betMay-88five88one88sin88bk88xbetoxbetMU88188BETSV88RIO66ONBET88188betM88M88SV88Jun-68Jun-88one88iwinv9betw388OXBETw388w388onbetonbetonbetonbet88onbet88onbet88onbet88onbetonbetonbetonbetqh88mu88Nhà cái uy tínpog79vp777vp777vipbetvipbetuk88uk88typhu88typhu88tk88tk88sm66sm66me88me888live8live8livesm66me88win798livesm66me88win79pog79pog79vp777vp777uk88uk88tk88tk88luck8luck8kingbet86kingbet86k188k188hr99hr99123b8xbetvnvipbetsv66zbettaisunwin-vntyphu88vn138vwinvwinvi68ee881xbetrio66zbetvn138i9betvipfi88clubcf68onbet88ee88typhu88onbetonbetkhuyenmai12bet-moblie12betmoblietaimienphi247vi68clupcf68clupvipbeti9betqh88onb123onbefsoi cầunổ hũbắn cáđá gàđá gàgame bàicasinosoi cầuxóc đĩagame bàigiải mã giấc mơbầu cuaslot gamecasinonổ hủdàn đềBắn cácasinodàn đềnổ hũtài xỉuslot gamecasinobắn cáđá gàgame bàithể thaogame bàisoi cầukqsssoi cầucờ tướngbắn cágame bàixóc đĩaAG百家乐AG百家乐AG真人AG真人爱游戏华体会华体会im体育kok体育开云体育开云体育开云体育乐鱼体育乐鱼体育欧宝体育ob体育亚博体育亚博体育亚博体育亚博体育亚博体育亚博体育开云体育开云体育棋牌棋牌沙巴体育买球平台新葡京娱乐开云体育mu88qh88
Mili Carnevale

Mili Carnevale

Estudiante de Artes de la Escritura en la Universidad Nacional de las Artes. De día trabaja en investigación clínica. De noche escribe reseñas literarias.
Compartí

¿Querés transformarte en patrocinador de Por qué leer?
Ojo, todo patrocinio será premiado ; )

Más entrevistas